Marian Donner - Schrijver
Het probleem ligt hoger
89min - maart, 2020
Met Marian hadden we over schaamte, over de individualisering van collectieve problemen, over verzet en het verlangen naar vrijheid, over Het Systeem met twee hoofdletters en over hoe het kwaad vervat zit in de structuren.
Benieuwd naar het vervolg?
Word vandaag lid van Zwijgen is geen optie en krijg meteen toegang de volledige versie van dit gesprek.
Voetnoten bij dit gesprek
Hoofdstuk 1: De dictator
Over Marians jeugd, over ruziemaken en van gedacht veranderen. Over de heftigheid toelaten maar boven de gordel blijven. Over ratio en emotie en hoe die tweedeling niet klopt.
- Annie en E.T. hielpen Marian om zelf te leren denken.
- Het vermeende onderscheid tussen ratio en gevoel is ondertussen ook wetenschappelijk achterhaald. Robert Sapolsky heeft in Behave maar 790 pagina’s nodig om je daarvan te overtuigen.
- Iedere mens worstelt intern met een drang naar vrijheid en een drang naar veiligheid. We hadden het uitgebreid over dat thema met Maxim Februari.
Hoofdstuk 2: Schaamte
Over de schaamte die we voelen als we iets doen waarvan we eigenlijk weten dat het niet oké is. Over de parallellen met vliegschaamte en over wie de verantwoordelijkheid draagt om de klimaatcrisis aan te pakken. Over de voortdurende individualisering van het probleem en het onderlinge ruziemaken als afleiding.
- Praktische tip: So You’ve Been Publicly Shamed van Jon Ronson
- Column in De Groene Amsterdammer over vliegschaamte.
- “Een betere wereld begint bij jezelf.” Sinds wij weten dat het concept van de ecologische voetafdruk gelanceerd is door de marketingboys van BP, kijken we toch iets anders naar die zin.
Hoofdstuk 3: De sociaaldemocratie
Over Marians korte avontuur achter de schermen van de politiek. Over de implosie van de PVDA in Nederland ten tijde van Pim Fortuyn. Over de rol van de reclamejongens in politiek.
- Marian werkte voor het campagnateam van Ad Melkert.
Hoofdstuk 4: Neen zeggen
Over de vraag of het het huidige systeem is dat ons al deze welvaart heeft gegeven. En of innovatie mogelijk zou zijn in een alternatief systeem. Over neen zeggen, over voelen dat er iets niet klopt en dat het beter zou moeten kunnen.
- De term bullshitbaan komt van David Graeber.
- Tegenlicht over Mijn Bullshitbaan
- ‘Neen’ zeggen is op zich al waardevol. Je hoeft er geen perfect alternatief naast te zetten, je kan ook gewoon zeggen: dit niet. Albert Camus maakte dat punt in zijn De mens in opstand.
Hoofdstuk 5: Vrijheid
Vooral over hoe onze huidige defenitie van vrijheid niet klopt en een beetje over een mogelijke nieuwe definitie van vrijheid.
- Marian schreef over Bas Heijne die het woord ‘neoliberalisme’ niet wil gebruiken in zijn boek Mens/onmens.
- Zou een basisinkomen voor echte vrijheid kunnen zorgen? Lees erover in Gratis geld voor iedereen van Rutger Bregman.
Hoofdstuk 6: A seat at the table
Over het denken in hokjes en hoe die strijd ook vaak de grotere strijd in de weg staat. Over hoe de onderlinge strijd ook het casino dient. Over man tegen vrouw en wit tegen zwart en over genderneutrale rompertjes.
- A seat at the table. Maar wat als die tafel een beperkt aantal plaatsen heeft? Interessant om dit te zien in combinatie met de strijd van Youssef Kobo.
- Anaïs Van Ertvelde leerde ons dat de identitaire strijd niet per se de sociale in de weg zou moeten staan. De grootste vraag is hoe je die twee kan verenigen.
- Ta-Nehisi Coates maakte in The Atlantic The Case for Reparations.
- Het verhaal over witte en zwarte slaven die samen in opstand kwamen wordt nog uitgebreider besproken in ons gesprek met Olivia Rutazibwa.
- Lees deze long read in The Guardian: The invention of whiteness
- Het essay in De Groene over De nieuwe ernstigen. Wie mag nog schrijven over wat? Ook David Van Reybrouck had het daar bij ons even over.
- Twitter bestaat bij de gratie van ophef. Print dat maar eens op een T-shirt.
- De reuzen van het kapitalisme komen vaak aan bod bij ons, tijd om ze ook eens te promoten in deze shownotes: Nike, Twitter, Unilever, Facebook, Netflix, Amazon, Matel, Starbucks, Apple
- Stuk in The Guardian: Sex doesn’t sell anymore, activism does.
- Ook met Patrick Doyen hadden we het over greenwashing. Hij verwoordde het punt dat het goede doen om de foute redenen ook wel zou kunnen bijdragen aan het goede. Jonas Mallisse maakte dezelfde redenering als het ging om politici overtuigen.
- Nancy Fraser schrijft dat de progressieve waarden gekaapt zijn door het bedrijfsleven en dat de haat tegen de globalisering zo ook naar die waarden gericht wordt.
Hoofdstuk 7: Old boys network (M/V)
Over de illusie dat je alles kan worden als je maar genoeg je best doet. Over netwerken van machtigen die vooral zichzelf in stand houden.
- Wie vrouw is en net als Theresa May tot een Old Boys Network wil behoren, moet Lean in van Sheryl Sandberg lezen.
- De uitspraak van Theresa May laat iemand als Liesbeth Homans toe om te zeggen dat mensen met een migratieachtergrond meer hun best moeten doen en de kansen moeten grijpen. We hadden het erover met Dalilla Hermans.
- Het structurele racisme dat ook in onze maatschappij aanwezig is werd hier al grondig gedocumenteerd. Wie een reminder nodig heeft kan altijd nog eens naar de gesprekken met Olivia Rutazibwa, Nadia Fadil, Mohamed Barrie of Jihad Van Puymbroeck kijken.
Hoofdstuk 8: Een goed leven
Over het systeem en hoe het kwaadaardige niet in de mensen zit die er deel van zijn, maar in de structuren en de verwachtingen. Over aandeelhouders en reclamemakers. Over de farmaceutische industrie en de wetten van de markt die daar heersen. Over de vraag wat een goed leven is.
- Wij spraken ondertussen CEO’s van grote bedrijven, marketeers, bankiers, aandeelhouders, ex-politici en fondsenbeheerders. Stuk voor stuk schone en aangename mensen die het punt van Marian bevestigen dat de schuld voor een rot systeem niet bij rotte mensen zit maar bij de structuren waarin ze moeten functioneren.
- Iemand zei ooit in een film van Woody Allen: “You’ll live to be a 100 if you give up all the things that make you want to.”
Hoofdstuk 9: Er is altijd een alternatief
Over meditatie als methode om langer deel te nemen aan de rat race. Over hoe het bedrijfsleven dat idee omarmt. Over het idee dat kapitalisme het best mogelijke systeem is en het idee dat er geen alternatief voor bestaat.
- Starbucks partnert met Headspace. Aan de voorkant ziet dat er allemaal heel leuk en proper uit. Aan de achterkant zie je vooral een zogenaamd extralegaal voordeel dat een stuk minder kost dan een loonsverhoging en dat er op geen enkele manier voor zorgt dat je je huur wel kan betalen.
- Marian geeft op de bekende TINA-zin ‘There is no alternative’ hetzelfde antwoord als Nigel Williams, namelijk Fuck Tina!
Hoofdstuk 10: De bohemiens
Het verhaal van Marians vader en andere bohemiens. Over het belang van dat soort figuren en over hoe dat leven vandaag onmogelijk zou zijn.
- Bekijk hier de schaakwedstrijd tussen Marian’s papa en Bobby Fisher uit 1962.
- De bohemiens: Fabiola, Jules Deelder, Herman Brood, Johannes Hendrikus Donner
- Max Pam schreef in De Volkskrant over Marian’s boek en over haar vader Hein.
Ontdek verwante gesprekken: