Zelfs de interessante websites, boeken en films over het thema groei nemen exponentieel toe. En dus zullen ook deze voetnoten eeuwig onaf en in progress blijven. Onze excuses!

Algemeen

• In de intro verwijst Philip Brinckman naar het boek van Michael Sandel: De tirannie van de verdienste.
• De Club van Rome wist al in 1972 dat blinde groei vroeg of laat tegen de grenzen van onze natuurlijke omgeving zou botsen. E.F. Schumacher schreef erover in Small is beautiful in 1973. Hij schreef dat we ons kapitaal erdoor jagen als ware het inkomsten.
• Ik las onlangs nog een gelijkaardig inzicht bij Aldous Huxley in een boek uit 1929!
• In dat boek, Point Counter Point, probeert Huxley narratieve variaties te maken op dezelfde grote vragen. Hij bekijkt thema’s als geloof en zingeving door de ogen van verschillende personages en de waarde zit de combinatie van al perspectieven. Heerlijk!
• Het doet ons ook denken aan Picasso en de kubisten die probeerden om driedimensionale objecten weer te geven in een tweedimensionaal vlak. In het eloquente artikel van hierboven staat: “One common contemporary interpretation argued that the use of multiple perspectives allows greater truth and accuracy than the traditional naturalistic style that had dominated art since the Renaissance.“
• Begrippenkader: we overlopen even de metaforen die in deze fragmenten gehanteerd worden (fancy hé).
  • De wortel: Incentives die ons in de juiste richting helpen. Naar een betere wereld. Hans noemt het de droom. Naima Charkaoui noemde het het punt aan de horizon, waar je niet geraakt, maar dat je wel de richting aangeeft waarin je vandaag al kan beginnen wandelen.
  • De ladder, de berg: metaforen voor het leven. De overtuiging dat we klimmen, altijd beter doen. Ons zelf zien als een project dat geperfectioneerd moet worden.
  • De knikkerbaan als alternatief. Zo kan je naar het leven kijken als een wilde rit die toch geleidelijk naar beneden gaat.

Fragment 1: Michael van Peel

Met Michael hadden we het over hoe ons geldsysteem in elkaar zit. Hoe er altijd meer schuld is dan geld in de wereld. En over waarom de goede huisvadermetafoor voor een politicus nonsens is.

• Bekijk hier het volledige gesprek met Michael.
• Dus samengevat. Ik geloof in de toekomst. Ik geloof dat ik morgen iets beter ga doen dan vandaag. Daarom ga ik vandaag een pintje drinken, omdat ik weet dat er morgen nieuw geld zal zijn. Daarom heeft die cafébaas inkomsten die hij op zijn beurt kan gaan uitgeven omdat ook hij gelooft dat er morgen mensen naar zijn café zullen blijven komen. Hij leent geld aan zijn neefje die een zaak begint in robotstofzuigers omdat hij gelooft dat er morgen heel veel mensen leuke dingen gaan doen en dat die dingen stof gaan maken. En zo draait heel dat systeem op niets anders dan dat optimisme van ons allemaal.
• Wij zijn het systeem, maar de regels van het systeem bepalen op hun beurt ons gedrag. Als je je graag wil inleven in de bankiers die de economische crisis van 2008 veroorzaakten dan moet je Dit kan niet waar zijn van joris Luyendijk lezen of naar deze scène uit de film Margin Call kijken.
• Films over de ontsporing van ons kapitalistisch systeem, het is een genre op zich geworden: Wall Street, Inside Job(de hele docu staat op YouTube, kijken voor ze weg is!), The Wolf of Wall Street en The Big Short.
• Dit legendarische animatiefilmpje legt de huizencrisis van 2008 uit op een superentertainende manier.

Fragment 2: Anneleen De Bonte

Anneleen herhaalt het punt over ons geldsysteem en bouwt erop verder. Ze koppelt de gigantische burn-out cijfers aan de economische groeiverplichting en ze maakt die parallel aanschouwelijk met het beste voorbeeld dat ooit bij ons gegeven werd.

• Bekijk hier het volledige gesprek met Anneleen.
• Anneleen had net voor dit gesprek het boek Schuld: De eerste 500 jaar van David Graeber gelezen. Wie liever een filmpje van 3 minuten ziet dan een boek van 592 pagina’s leest, klik hier.

Fragment 3: Hans Claus

Met Hans voerden we de ultieme discussie over groei. Is groei altijd slecht? Bestaat er niet zoiets als goede groei, die niet op onze planeet weegt? Heb je de groeigedachte niet nodig om uberhaupt ergens te geraken? Hans betrekt er biologische groei bij en filosofeert over het menselijk geluk.

• Bekijk hier het eerste en hier het tweede gesprek met Hans.
• Anthony spreekt over virtuele zwaardjes die niets kosten aan aardse resources. Ik voorspel bij deze dat er mailtjes komen over hoe al die virtuele zwaardjes gigantische servers vereisen die megatonnen energie vreten en dus weldegelijk op onze aarde wegen. Helemaal waar, maar dat neemt niet weg dat het gedachte-experiment overeind blijft. En dat je gerust wel eens Fortnite mag proberen.
• Hoe zou het nog zijn met het kweekvlees? De grote producenten hebben alleszins het domein kweekvlees.be gekocht en er een fancy website van gemaakt. Volgens dit EOS-artikel ligt het Israelische Alpeh Farms op kop en zullen zij voor het eerst een product op de markt brengen in 2023. Dan moet het natuurlijk wel aan de Europese voedselveiligheidsnormen voldoen en van Geert De Jaeger weten we hoe moeilijk dat is.

Fragment 4: Marieke De Maré

Marieke filosofeert over hoe we naar het leven kijken als een lijn naar boven en bedenkt dat het misschien aangenamer zou zijn om ernaar te kijken als een lijn naar beneden. Ze geeft ons een nieuw beeld dat helpt om naar ons leven te kijken zonder de groeigedachte maar op een positieve manier.

• Bekijk hier het volledige gesprek met Marieke.

• Lees zeker Mariekes boek Bult. Het is dun en heeft veel witruimte, maar het gaat vooral over wat tussen de regels staat.

• Heb je na deze aflevering een onbedwingbaar verlangen om te knikkeren? Wij ook! Hierzo!. Die knikkerbaan kost wel redelijk wat aan aardse resources dus je kan beter virtueel knikkeren.