Wim Claeys - Muzikant
Dat zijn onze woorden
50min - mei, 2021
Met Wim hadden we het over zijn jeugd in extreem rechtse kringen, over zijn vader die bij de SS zat. Over zijn deradicalisering en zijn strijd om woorden. Over polarisering, Schild en Vrienden en hun methodes.
Benieuwd naar het vervolg?
Word vandaag lid van Zwijgen is geen optie en krijg meteen toegang de volledige versie van dit gesprek.
Voetnoten bij dit gesprek
Hoofdstuk 1: Nooit meer oorlog
Over de geschiedenis van de Vlaamsche beweging en hoe die tussen de twee wereldoorlogen vervelde richting facisme. Het verhaal van Wim’s vader die uiteindelijk naar het Oostfront vertrok met het idee dat hij de Vlaamse strijd aan het voeren was.
- Tegenstanders van de naamsverandering van de Vooruit hebben een nieuw item om toe te voegen aan hun debatfiche. Zeg op licht verontwaardigde toon: “De Vooruit is al eens van naam veranderd in de geschiedenis. Weet ge hoe ze toen heette? Eh? Neen? Awel ik zal het u zeggen, het Deutsche Soldatenheim.”
- Het verhaal van de papa van Wim past natuurlijk in een grotere historische context van de Vlaamse beweging en de collaboratie. Het is een context die door historici zoals Koen Aerts en Bruno De Wever heel grondig bestudeerd werd en waarover je veel kan lezen in de boeken die bij je opa op de salontafel liggen. Maar ook op deze mooie website.
- Voor onze op vlak van leeftijd minder bedeelde kijkers bieden wij het Lexicon van de Vlaamse beweging en de collaboratie aan. Scherp uw kennis aan voor dinnerparties en recepties.
- Het Vlaamsche Front of de Frontpartij was een pacifistische beweging van soldaten die uit de loopgraven van de Eerste Wereldoorlog kwamen en ijverden voor de Vlaamse zaak. De partij vervelde in de jaren ’30 tot een facistische beweging.
- De Frontpartij werd het VNV of het Vlaamsch Nationaal Verbond dat tijdens de Tweede Wereldoorlog onder leiding van Staf Declercq collaboreerde met de nazi’s.
- Het VNJ of het Vlaamse Nationaal Jeugdverbond was de jeugdafdeling van het VNV en bestaat vandaag nog steeds, maar dan in een andere vorm. Lees hier een paper over de geschiedenis van het VNJ. Het was die jeugdbeweging waarin Wim’s vader en later Wim zelf opgroeienden.
Hoofdstuk 2: Het voordeel van de duidelijkheid
De morele consequenties van de collaboratie en de impact op een jonge Wim. Over het contrast tussen het beeld dat hij van zijn papa had en hoe de geschiedenis oordeelt over de Oostfronters. Over de holocaust en de eerste barstjes in zijn wereldbeeld.
- Wij die nooit oorlog gekend hebben vinden het moeilijk om ons te verplaatsen in hoe het geweest moet zijn. Filmen helpen:
- 1917 toont het verhaal van één soldaat die heel de tijd net niet sterft en dat in één shot.
- Geen enkele film slaagt er beter in om de absurditeit en de waanzin van oorlog weer te geven dan Apocalypse Now.
- Paths of Glory en Full Metal Jacket, beiden van Stanley Kubrick, gaan in op de psychologische gevolgen van oorlog.
- De documentaire over de Holocaust die Wim aan het wankelen bracht hebben we jammer genoeg niet terug gevonden, maar wij beelden ons in dat het over Shoah gaat. De tijdslijn klopt alvast. Probeer eens naar de trailer te kijken alsof je een 17 jarige Wim Claeys bent.
- Eén van de krachtigste beelden die de gruwel van de holocaust weergeeft is paradoxaal genoeg een hoop kinderschoenen.
Hoofdstuk 3: Het was maar om te lachen
Wim vertelt over zijn tijd bij het VNJ en het sluimerende racisme dat altijd aanwezig was, maar nooit expliciet werd. Over hoe je onder het mom van ‘het was maar om te lachen’ heel ver kan gaan, zonder ooit echt vragen te stellen bij het wereldbeeld dat achter die grappen zit. Over de parallel met Schild en vrienden.
- Wij wensen ook hier onze oprechte excuses uit te drukken voor de 5 minuten van slechte audio. We zouden graag zeggen dat het een sabotage van extreem rechts was, maar we vrezen dat de oorzaak minder spectaculair is.
- Als je het hebt over ‘dé Panoreportage’ dan weet iedereen waarover het gaat. Een pluim voor de makers.
- We hebben het gevoel dat memes in de nasleep van die documentaire een negatieve connotatie hebben gekregen en we willen graag een lans breken voor hilarische memes zoals deze of deze. Of deze. En Bernie natuurlijk.
Hoofdstuk 4: De deradicalisering van Wim Claeys
Over de 5 jaar waarin Wim nog bij extreem rechts bleef en steeds meer worstelde met het gedachtengoed. Over zijn uiteindelijke breuk en wat ertoe leidde.
- De muziek speelde een belangrijke rol in de deradicalisering van Wim. Hij speelt vandaag folkmuziek met zijn band Tref, hij zingt Gentse liedjes.
- Toen Wim in een betoging meeliep met Willy Kuijpers werd dat als verraad gezien.
- Een andere aanleiding was de openlijke steun van het VNJ aan het apartheidsregime in Zuid-Afrika.
- In café Den Hemel in Gent leefde Wim een real life bevestiging van de Contact hypothese. Hij deelde het podium met de vijand, leerde die mensen kennen en besefte dat het ook mensen waren. De mayonaise pakte. Dat hielp hem af van zijn extreme ideeën. Kwalitatief contact is de magische (en keihard onderbouwde) oplossing voor elke vorm van polarisering. Theo Vaes brengt kansrijke en kansarme mensen samen. Anniek Gavriilakis brengt gedetineerden in contact met mensen buiten de gevangenis. Marieke De Maré bracht jongeren in een woonzorgcentrum. Youssef Kobo brengt jongeren bij bedrijfsleiders. Allemaal succesverhalen.
- De controverse rond het Gravensteen is een interessante meerdelige soap waarvan het tweede seizoen ongetwijfeld nog moet uitkomen. Een overzicht:
- S01E01: Het begon met de aankondiging van een geplande renovatie. Kort artikel in de lifestyle katern van de VRT website.
- S01E02: Dan kwam er een open brief van 100 bekende Gentenaars, gericht aan het stadsbestuur, met zeer valabele argumenten.
- S01E03: Dan komt er een reactie van het architectenbureau en de bevoegde Schepen.
- S01E04: Vervolgens wil Matthias Diependaele een dialoog opstarten tussen alle betrokkenen en zegt hij het Gentse stadbestuur te steunen in hun beslissing om het Gravensteen toegankelijk te maken, “ook voor personen met een handicap”.
- S01E05: Dan komt er een open brief van enkele Gentenaars met een beperking die ook bij die gesprekken betrokken willen worden.
- S01E06: Dan is er nieuws over dat er geen nieuws is.
- S01E07: Dan probeert de politiek de verantwoordelijkheid bij de burger te leggen.
- Stay tuned.
Hoofdstuk 5: Onze woorden
Over traditie en het belang van een nieuw verhaal vertellen vanuit oude verhalen. Over woorden, zinnen, liedjes, dansen en kleuren die we associëren met foute ideeën, maar die we moeten terugclaimen.
- Wim zingt Gentse liedjes met kinderen. Een winwinwinwinwin voor de liedjes die een nieuw leven krijgen, voor alle kinderen die zich verbonden voelen met hun stad, voor de samenleving die inclusiever wordt en voor de juf die even geen les moeten geven.
- Gegeven is: Gent telt 170 nationaliteiten. Dat is dus het gegeven van waaruit we vertrekken om op zoek te gaan naar manieren om er een aangename stad voor ons allemaal van te maken.
- Dalilla Hermans verwoordde datzelfde punt als “De realiteit is”. Er valt weinig tegen in te brengen, vinden wij.
- Wim is één van de oprichters van Boombal, een folkfestival waarmee hij datzelfde inclusieve verhaal vertelt en dus tegelijk de traditie viert en de hedendaagse wereld omarmt zoals hij is.
- Hij startte ook de Gentse Zangstonde en publiceerde een Gents Zangboekske.
Hoofdstuk 6: Ik geloof hem
Over Wim’s liefde voor zijn vader en hoe hij vandaag, 20 jaar na de dood van zijn vader, het beeld van de SS’er verenigt met dat van de lieve papa.
Ontdek verwante gesprekken: