Karine Van Doninck - Wetenschapper
Ik wil een voorzet zijn
72min - oktober, 2020
Met Karine hadden we het over tennis, rotiferen en hun ongeslachtelijke voortplanting, over wetenschap en politiek, over onsterfelijkheid en ruimtereizen. Over kunst.
Benieuwd naar het vervolg?
Word vandaag lid van Zwijgen is geen optie en krijg meteen toegang de volledige versie van dit gesprek.
Voetnoten bij dit gesprek
Algemeen
Dit is zo’n gesprek dat je net iets beter doet begrijpen hoe de wereld werkt. Om je vervolgens te doen beseffen dat je eigenlijk helemaal nog niets weet en je in een internet-rabbithole te duwen van animatiefilmpjes die evolutietheorie uitleggen en blogpost over cryonics. Hopelijk kunnen we je met deze voetnoten een beetje vergezellen in dat konijnenhol.
- Er passeerden al enkele topwetenschappers in onze studio. Ook met Damya Laoui, Thomas Hertog, Hetty Helsmoortel, Angelique Van Ombergen en Marjan Doom hadden we het over het nut van de wetenschap en de rol van de wetenschapper.
- Karine doet onderzoek aan de Universiteit van Namen.
- We hadden het al uitgebreid over het gesprek met Karine in onze tweede PS aflevering.
- Karine baat een kunst B&B uit in Brussel: DRUUM. Allen daarheen!
- Drink rotiferen.
- Ze gaat voortdurend op zoek naar manieren om haar onderzoek ook op andere manieren te laten verder leven en hecht enorm veel belang aan kunst als manier van verder denken.
Hoofdstuk 1: Toeval en langetermijn
Karine vertelt over hoe ze Justine Henin in het ziekenhuis tenniste. Over haar jeugd en het contrast tussen de harde deeltjesfysica van haar vader en een frivole bezigheid als de evolutionaire biologie. Over de grote vragen, hoe het leven ontstaan is en de rol die toeval en de lange termijn daarin gespeeld hebben.
- De vader van Karine is Professor Walter Van Doninck. Hij was vice-president in de Raad van CERN. Hij nam afscheid in 2017.
- Met Thomas Hertog hadden we het over het CERN en hoe het een metafoor is voor menselijke samenwerking over talen en culturen heen. Ook met hem hadden we het uitgebreid over fundamenteel wetenschappelijk onderzoek.
- P53 is het gen dat de celdeling controleert en ons allemaal beschermt tegen kanker. Dankjewel P53!
- Een vaccin dat kanker voorkomt. Het lijkt sciencefiction, maar Damya Laoui werkt eraan.
- Het lievelingsargument van creationisten: hoe kan iets zo complex als bijvoorbeeld een menselijk oog ontstaan vanuit toeval? Het antwoord: zo! En dan is er natuurlijk ook het banaanargument, dat kunnen we niet weerleggen.
- De beste manier om te begrijpen hoe er iets ontstaan is en hoe dat ding twee dingen geworden zijn en hoe we in godsnaam in zo’n complexe werkelijkheid terecht gekomen zijn, is via de blobs van het Youtubekanaal Primer. Charles Darwin raadt al zijn vrienden dat Youtubekanaal aan. Hij zwijgt er maar niet over.
- Ze hebben trouwens ook een video over hoe altruïsme zou kunnen ontstaan zijn.
Hoofdstuk 2: Rotiferen, een evolutionaire paradox
Over het onderzoek van Karine, de rotiferen, hun aseksuele voortplanting, hun talent om zichzelf uit te drogen en te regenereren. Over hoe crazy die diertjes eigenlijk zijn.
- Lees meer over rotiferen of raderdiertjes of bekijk ze eens.
- Of lees dit rotiferen-artikel van National Geographic dat bewijst dat ook zij de kunst van de clickbait-titel onder de knie hebben ondertussen: How to Survive Without Sex for 50 Million Years? Dry Up..
- De evolutionaire paradox kort en kort-door-de-bocht uitgelegd: evolutie werkt alleen maar als er variatie is. Die variatie ontstaat onder meer door het random combineren van genetisch materiaal van mama en papa. Bij rotiferen is er alleen maar mama, dus waarom bestaan die nog? Hoe zijn ze geëvolueerd? En hoe zorgen ze dan wel voor variatie?
- Dus die rotiferen zijn dieren die jaren in de diepvries bewaard kunnen worden en daarna zichzelf herstellen. Wij zijn ook dieren. Dus… Dan moeten wij toch meteen aan Futurama en aan de post van Wait but why over cryonics denken.
Hoofdstuk 3: What is the use of a baby?
Over de waanzinnige natuur en wat ze allemaal kan. Over het grote Rotiferen-congres, over Nobelprijzen en hoe onvoorspelbaar de wetenschap is. Over het nut van wetenschap en het beste antwoord ooit op die vraag. Over de ERC-beurs die Karine kreeg. Over wetenschap omwille van de wetenschap en wetenschap omwille van de toepassingen.
- Karine is fan van buitengewone dieren en keek als kind naar Le Jardin Extraordinaire, enkele voorbeelden:
- De naakte molrat die geen kanker krijgt
- Waterbeertjes, niet te verwarren met deze.
- De kameleon.
- Het is een herkenbaar gevoel, die verwondering over de natuur, dat wij keihard associëren met de stem van David Attenborough.
- François Englert won in 2013 de Nobelprijs voor zijn werk rond de vraag hoe elementaire deeltjes massa krijgen. Hier legt hij dat uit op semi-toegankelijke wijze. TL;DR: door de theorie moeten ze een hypothetisch deeltje bedenken en dan vele jaren later blijkt dat gewoon echt te bestaan.
- De anekdote over Michael Faraday en zijn nu wereldberoemde uitspraak, is natuurlijk gecontesteerd. Op de vraag van een minister naar het nut van zijn wetenschappelijke ontdekking gaf hij het meest gevatte antwoord dat ooit iemand op een vraag gaf: “What is the use of a baby?”. Andere bronnen zeggen dat hij antwoordde met “Soon you will be able to tax it.” De waarheid zullen we nooit kennen, maar wat zeker is, is dat Meneer Faraday leuk geweest moet zijn op feestjes.
- De European Research Council (ERC): een prachtige beurs. Vraag het aan.
- Lees meer over invasieve soorten.
- Jonathan Marescaux begon als doctorandus bij Karine en deed onderzoek naar de invasie van een hermafrodiete mossel in onze rivieren. Daaruit is vervolgens een spinoff ontstaan, e-boim, die via DNA-analyse de biodiversiteit in kaart brengt en bijdraagt aan een meer leefbaar ecosysteem.
Hoofdstuk 4: Secretaris-generaal
Over de politieke ambities van Karine en dat wetenschappers zich vandaag de dag moeten moeien. Over de nood aan correcte data om iets te veranderen en de plekken waar zij die data vindt.
- Karine wil stiekem secretaris-generaal worden van het FNRS, het Waalse fonds voor wetenschappelijk onderzoek. Ze wil anderen de kansen geven die zij gekregen heeft.
- Het ERC heeft veel data over hun projecten en biedt die aan op de website.
- Het belang van correcte data om verandering in gang te zetten: stopextinctions.org.
- Gerardo Ceballos in De Standaard: ‘De massale vernietiging van wilde dieren is een urgenter probleem dan het klimaat.
- WWF heeft een interessant artikel over hoe pandemieën ontstaan en de rol van wilde dieren.
- Wetenschappers moeten hun mond open doen. Thomas Hertog zou volmondig akkoord gaan.
Hoofdstuk 5: Ethisch dilemma
Over de ethische implicaties van haar onderzoek en hoe ze daar niet mee wil bezig zijn. Over GGO’s en onsterfelijkheid.
- Hetty Helsmoortel praatte eerder bij ons over CRISPR en de ethische krijtlijnen van wetenschappelijk onderzoek.
- Katleen Gabriëls kwam bij ons vertellen over technologie en ethiek.
- Maxim Februari had het over hoe ‘vooruitgang’ onze wereld meer en meer verstart tot er helemaal geen beweging meer is.
- Karine heeft het over mogelijke ethische conseqsuenties van GGO’s. Na ons gesprek met Geert De Jaeger bleek dat een heel controversieel onderwerp.
- Karine citeert meerdere malen uit Sapiens van Yuval Noah Harari.
- Waarom worden we ouder?
- Als je het belang van een goede voorzet wil begrijpen, kijk dan nog eens naar dit.
Hoofdstuk 6: Het schijnbaar nutteloze
Over kunst en wetenschap en de capaciteit van beide domeinen om ver te denken. Over het belang van mensen die ver denken voor onze wereld. Over interdisciplinariteit en het mengen van humane en exacte wetenschappen.
- Met Marjan Doom hadden we het uitgebreid over de waarde van wetenschap.
- Karine werkt samen met Angelo Vermeulen en SEADS. Het werk Engines of eternity werd gebaseerd op de rotiferen van Karine.
- Karine doet ook onderzoek naar rotiferen in de ruimte. Ze stuurde ze naar het ISS in samenwerking met het ESA. Angelique Van Ombergen is wetenschapscoördinator bij ESA en kwam eerder bij ons langs.
- Caroline Pauwels introduceert het begrip Amor Mundi in haar boek Ode aan de verwondering.
- We beschreven het gebrek aan interdisciplinariteit ooit als een camping met te hoge hagen. En dat het één van onze ambities is met Zwijgen is geen optie om wat gaten in de hagen te maken en vaker bij elkaar op bezoek te gaan.
Hoofdstuk 7: De zorgvuldige waarneming
Over twijfel en het gebrek aan definitieve kennis. Over de waarneming als basis en de paradox van het waarnemen. Over dé vraag rond raderdiertjes en de ambitie van Karine.
- Ga zeker eens naar het Gents Universitair Museum.
- Thomas Hertog sprak bij ons over de rol van de waarnemer en de paradox van iets waar te nemen waar je zelf deel van bent.
- Angelique Van Ombergen beschreef bij ons de wetenschap als een unieke moethode. Niet zozeer een eindproduct, maar een manier om naar de wereld te kijken.
Ontdek verwante gesprekken: