Hoofdstuk 1: Plus est en vous

Philip verzet zich tegen de beleveniseconomie die zegt dat alles leuk moet zijn en daarbij vergeet dat er meer in ons zit. Onderwijs moet dat in ons naar boven halen, zoals een game dat altijd net iets moeilijk wordt, waardoor je steeds je grenzen verlegt.

• ‘Plus est en vous’ blijkt de wapenspreuk te zijn van de Heren van Gruuthuse van Brugge.
• Jezuïeten voegden daar ‘magis‘ (of ‘meer’) aan toe. Plus est en vous, maar je moet het ten dienste van de ander stellen. Je kan er meer (of magis) over lezen op jezuieten.org. Echt waar.
• Er passeerden al een aantal Jezuïetenproducten in onze studio die allen doordrongen waren van die morele dienstbaarheid: Rudi Vranckx, Hans Bourlon, Hans Claus en Luk Vanmaercke. Onze uitnodiging aan Paus Fransiscus blijft voorlopig onbeantwoord.
• Aan de gamers onder ons kan Philip Assassin’s Creed en Call of Duty: Black Ops aanraden.

Hoofdstuk 2: Kameel, Leeuw & Kind

Philip vat Nietzsche samen: Kinderen moeten leren als kamelen in een spoor lopen, vervolgens moeten ze leeuwen worden en zich verzetten tegen de regels, weg van het spoor hun eigen weg kiezen. Enkel dan kunnen ze Kind (met hoofdletter) worden en dankbaar en vol verwondering in het leven staan. Volgens Philip willen we vandaag de kameelfase te vaak overslaan.

• De theorie van de dierenruin van Nietzsche is te vinden in Aldus sprak Zarathoustra
• Rond de 20 jaar switcht de leeuw van ‘ik wil vrij zijn van’ naar ‘ik wil vrij zijn voor’. Het klassieke verschil tussen negatieve en positieve vrijheid waarover Isaiah Berlin schreef in Twee opvattingen over vrijheid.
• Het stukje over het Kind en de verwondering deed ons denken aan ons gesprek met Hetty Helsmoortel, waarin ze de houding van de wetenschapper beschrijft.
• Philip zit tijdens dit gesprek midden in het boek van Michael Sandel: De tirannie van de verdienste. Hij komt er meerdere keren op terug. Het belangrijkste punt van dat boek is dat zowel links als rechts de meritocratie hebben omarmd en dat ze daarbij iets belangrijk uit het oog zijn verloren.
• Kinderen zijn narcisten: Mij en mijn zijn de eerste woorden die we leren.

Hoofdstuk 3: De retoriek van het opklimmen

De markt is het onderwijs binnen gedrongen en zorgt ervoor dat er waarde (lees: economische waarde) wordt gegeven aan richtingen. Het onderwijs is het slachtoffer van de problemen van de maatschappij maar wordt wel verondersteld al die maatschappelijke problemen op te lossen.

• Philip gaat verder in op het boek van Michael Sandel. Zijn Harvard lectures zijn ook heerlijk om naar te kijken. Een rabbithole zonder schuldgevoel achteraf.

Hoofdstuk 4: De taak van het onderwijs

Philip gelooft in het onderwijsmodel van Gert Biesta met de 3 pijlers: kwalificatie, cultuur en persoonlijke ontwikkeling. Die 3 pijlers moeten elkaar in evenwicht houden en nu is dat niet zo.

• Bestel maar al de boeken van Gert Biesta. En kom daarna maar eens naar het bord.
• Volgens Philip is Jean-Jacques Rousseau opnieuw te machtig geworden. In Emile beschrijft hij het kind als onbeschreven blad, als puur en goed, nog niet bezoedeld door de kwaadaardige maatschappij.
• We bevinden ons hier precies op de breuklijn Hobbes-Rousseau waar Rutger Bregman over schrijft. Rutger kiest in zijn laatste boek duidelijk partij voor Rousseau. Philip verzet zich tegen de té grote invloed van Rousseau in het onderwijs, maar wil graag benadrukken dat zijn lievelingsfilosoof Spinoza is.

Hoofdstuk 5: Mensen een plaats geven

Philip zoomt nog meer uit naar de alleroudste functie van het onderwijs: mensen een plaats geven in het culturele verhaal dat verteld wordt. Religie deed dat, maar met de secularisering is er ook iets wezenlijk verdwenen.

• Curling-ouders is blijkbaar een ding.
• Iedereen die zich curling-ouder voelt en dat een beetje vermoeiend vindt moet Het huis met de gele deur (voor)lezen.
• Je moet kinderen leren dat je in een gemeenschap zit, je moet ze een gemeenschappelijk verhaal geven. Daar duikt die Vlaamse Canon weer op. Philip maakt het universeler dan dat maar weet ook niet wat dat verhaal vandaag dan wel moet zijn. Yuval Noah Harari schreef in Sapiens over hoe onze wereld draait op fictie.
• De bedoeling van het onderwijs is toch dat al die kinderen gelukkige mensen worden? Uiteindelijk is geluk het allerbelangrijkste. Dat klinkt misschien wollig van Philip, maar hij wordt erin gesteund door Raymond en Bhutan.
• De meest interessante inzichten over de secularisering kregen wij van Khalid Benhaddou.

Hoofdstuk 6: 7×8=54

Philip verzet zich hevig tegen het zelfactiverend leren waarbij de leraar een facilitator/coach is die zichzelf moet wegcijferen en alles uit het kind zelf moet laten komen. Daar tegenover staat de leraar die weet wat hij de kinderen wil leren en ze zo efficiënt mogelijk daar waar hij ze wil krijgen brengt.

• Hij contrasteert zelfactiverend leren met directe instructie en bedoeld daarmee niet het ouderwetse en saaie frontaal lesgeven, maar eerder een nieuwe variant daarvan gebaseerd op wetenschappelijk onderzoek over hoe we leren. Klasse schreef er een interessant artikel over.
• Hij vergelijkt het met een gezelschapspel spelen. Hoe begin jij liefst aan De kolonisten van Catan? Zo of zo?
• Philip haalt enkele van zijn inzichten uit Leren zichtbaar maken van John Hattie.
• Je moet van buiten leren. Je moet bepaalde dingen automatiseren om je werkgeheugen niet te overbelasten. Gelukkig hoeft dat niet saai te zijn. Bijvoorbeeld hier kan je al spelend de hele wereldkaart van buiten leren. Ook het Leitner systeem is plezant en je kan er alles mee onthouden.

Hoofdstuk 7: Het afstootplankje

Philip heeft het over wat een leraar goed maakt. Een goede leraar is als een afstootplankje bij het verspringen, iemand waartegen je je kan afzetten om verder te springen. Dat is een moeilijk meetbaar iets, het gaat voornamelijk over passie en talent.