Algemeen

Ons gesprek met Thijs was één van de leerrijkste privélessen die we ooit kregen, langs aardrijkskunde, geschiedenis, over internationale besluitvorming en de soap van de hoogste niveaus, een vleugje chemie en fysica en ons koloniale verleden dat voortdurend voorbij fietst. Het gesprek is een veelkoppig monster, maar het temmen is plezant. We hopen dat deze voetnoten daarbij een beetje kunnen helpen.

• Thijs is professor internationale politiek aan de Universiteit van Gent.
• Hij schreef een boek over Global Energy Politics dat zo mogelijk nog dieper gaat dan dit gesprek.
• De complexiteit van de internationale politiek kwam eerder vluchtig aan bod in onze gesprekken met Jonathan Holslag, Walter Zinzen en Rudi Vranckx.
• Dit gesprek geeft nog meer fond, context en geschiedenis aan ons recente gesprek met Serge De Gheldere. Bekijk ze samen op een druilerige lockdowndag.
• We moesten regelmatig aan ons gesprek met Olivia Rutazibwa denken (alweer). We probeerden ook iets dichter te komen bij een antwoord op de vraag hoe we ons als westen dan wel moeten verhouden tegenover het zuiden. Moeten we investeren? Winst maken in Afrika? Herstelbetalingen doen? En aan wie?  Of houden we ons afzijdig? En is het mogelijk je afzijdig te houden als je al ingegrepen hebt? Heb je dan geen verantwoordelijkheid om de shit te fixen die je zelf veroorzaakt hebt? Of maken we het dan erger? Dit gesprek bracht ons meer nieuwe vragen. Ken je iemand die kort en bondig onze vragen kan komen beantwoorden? Tip ons een gast.

Hoofdstuk 1: Energietransformatie

Over het getouwtrek tussen de transitiebelievers en de fossiele lobby, goede gesprekken met mensen uit de fossiele brandstofindustrie en de harde feiten over de energietransformatie.

• Thijs schreef een rapport in opdracht van IRENA (International Renewable Energy Agency): A new world: the geopolitics of the energy transformation.
• De Wet van Moore heeft zich ook flink doorgezet in het domein van de hernieuwbare energie.

Hoofdstuk 2: Het verhaal van IRENA

Over competitie tussen internationale organisaties, de pogingen van olielanden om zich klaar te maken voor de toekomst en de mogelijke gevolgen van een transitie voor landen als Tsjaad en Nigeria.

• Het hoofdkwartier van IRENA bevindt zich in Masdar City in de Verenigde Arabische Emiraten. Hierzo.
• Daar tegenover staat het IEA (Internationaal Energie Agentschap) in Parijs, dat volgens sommigen in de zak zit van de fossiele en kernindustrieën, maar dat wel een recordaantal windmolens en zonnepanelen toont op haar homepage.

Hoofdstuk 3: We hebben dit al eens meegemaakt

Over de oliecrisis in de jaren 70 en de complacency die daarna terug kwam, over het kartel dat in koloniale tijden de oliemarkt verdeelde en de daarop volgende assertiviteit van de olielanden.

• Lees meer over de Seven Sisters: de 7 grote oliebedrijven die onderling de markt verdeelden. Binnenkort kent u ze enkel nog van op vervallen tankstations, tenzij het voorbeeld van het Deense Dong Energy volgen.

Hoofdstuk 4: Saoudi-Arabië

Over ons aandeel in het financieren van oorlog en terreur, over de banden van Iran en Saoudi-Arabië met het westen en Amerika. En over patatten.

• Filmtip: Argo. Allemaal echt gebeurd en veel spannender dan dit Wikipedia-artikel.
• Waar komt onze olie vandaan? Let me google that for you.
• Ons gas komt voornamelijk uit Nederland, maar niet lang meer. Het is wel nog even wachten op de oversubsidiëring van de warmtepompen, maar daar hoeft niet iedereen op te wachten. Wie het kan betalen heeft de verantwoordelijkheid het nu al te doen, dat vertelde Pieter Boussemaere bij ons.

Hoofdstuk 5: Macht en waarden

Hoe moeten we naar het nieuws kijken? Hoe gaan we om met de hypocrisie van de wereldpolitiek?

• De titel van deze aflevering is gebaseerd op een boek van de mentor van Thijs, Rik Coolsaet.
• Diversifieer je bronnen en lees vanuit verschillende hoeken: Russia Today, CNN, Al Jazeera, The Onion, CCTV. Samen geven ze misschien wel een semi-correct beeld van de realiteit.

Hoofdstuk 6: Het sociaal contract

Het vervolg van de geschiedenisles over de nationaliseringen van de oliereserves in het Midden-Oosten. Het ontstaan van de oliemarkt en de daarbij horende bubbels. Over de gevolgen van die gigantische schommelingen in de olieprijs en over hoe Saoudi-Arabië langzaam zijn wereldmacht verliest en vatbaarder wordt voor revolutie.

• Een omstreden doch interessant nieuw concept voor in uw conceptenkast: de Resource curse
• Wanneer ontstaan revoluties? Niet in de meest penibele omstandigheden, maar op een soort van J-curve van groeiende verwachtingen die plots gecoupeerd worden.

Hoofdstuk 7: Hoe ons wel te verhouden?

Over in hoeverre de resource curse te maken heeft met het koloniale verleden. Over de rol van het westen in die hele puinhoop en hoe ons dan te gedragen om alles wat minder puinhoop te maken? Over de gordel van instabiliteit, over Libië en Marokko. Over de tanende rol van het westen op het wereldtoneel en het gigantische potentieel van India.

• Moeten we eerder van een Institutions Curse spreken dan van een resource curse?
• Het is interessant om even naar enkele andere gesprekken te kijken waarin onze verhouding met Afrika aan bod komt: Olivia Rutazibwa, Thomas Leysen en Bert Bernolet. We zijn nog lang niet bij een elegante oplossing, maar we zoeken alleszins verder.
• We zitten in Europa met een first mover disadvantage. India en andere groeiende landen kunnen gewoon over ons springen, de logge saaie stadsinfrastructuur overslaan en meteen de steden van de toekomst bouwen. Serge De Gheldere sprak bij ons over de 15 minute city.

Hoofdstuk 8: China

Over dat land dat allerlei gemene dingen doet op het wereldtoneel en dan blijkt dat wij net hetzelfde doen/deden. Over de dominantie van China in de energietransitie en de laatste strohalmen van Europa om een rol te spelen. De hoofdrol is helaas al bezet, maar ze zoeken nog iemand om cafégast 3 te spelen…

Hoofdstuk 9: Kyoto vs. Parijs

Over dwingend klimaatbeleid opleggen versus iedereen zijn goesting laten doen. Over hoe in het Parijsakkoord niet één keer de term ‘fossiele brandstoffen’ staat. Over de scharniermoment waarin we ons bevinden.

• Wil je zelf op zoek naar de woorden olie, steenkool, fossiele brandstoffen in het Parijsakkoord? Succes!
• Vroeger was lange reizen maken met de trein een ding, zoals te zien in Murder on the Orient Express. Los van de murder lijkt ons dat wel aangenaam.
• Thijs schreef dit artikel in De Tijd: Coronacrisis luidt geopolitiek eindspel om olie in.