Of luister naar de Podcast
Wie is Lionel Devlieger?
Ai ai ai. Wie met zijn vinger een beetje begint te duwen op ‘circulair bouwen’ merkt heel snel wat voor een pijnlijke plek dat is. Leren hoe circulair bouwen precies in z’n werk gaat, dat is alles ontdekken wat er momenteel misloopt in één van de grootste sectoren in ons land: den bouw.
Gelukkig hadden we aan Lionel een zachtmoedige leermeester. Iemand die met minzame lach en zoetgevooisde stem sloeg en dan zalfde. De problemen schetste en dan de mogelijke oplossing aanbracht. Ons defaitisme begreep en ons enthousiasme aanwakkerde.
Lionel richtte mee Rotor op, pionier in het circulair bouwen. En het is pas sinds ons gesprek duidelijk geworden waarom hij zijn goede luim nog niet is verloren. Lionel houdt oprecht van materialen en vakmanschap. Daar kunnen we van leren.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
"*" geeft vereiste velden aan
Shownotes
Het gesprek met Lionel is een prachtige reis door tijd, ruimte en een veelheid aan disciplines. Het begint met het verhaal van een hypothetische schooldirecteur, dan wordt het een aanklacht op de hedendaagse bouwsector, dan een les geschiedenis die focust op het Manhattan van de jaren ’20, om vervolgens de sociologische kant op te gaan en te speculeren over een mogelijke culturele shift die handenarbeid terug aantrekkelijk maakt. Het gesprek eindigt met een mooie analyse van wat technologie is en zou moeten zijn. Dit is het soort gesprek waar wij voor leven.
Algemeen
- Rotor ging van start met een simpel project. RDF181 was een tijdelijk bureau dat op poten boven een parkeerplaats zweefde en gemaakt werd met industriële restmaterialen. Lionel spreekt over Parasiet-architectuur, een fenomeen dat overal in de wereld opduikt en dat toont hoe relevant architectuur kan zijn.
- De url van de Rotor website is nog steeds rotordb.org en dat komt omdat Rotor ooit startte als een database die industriële restmaterialen in kaart wou brengen voor kunstenaars, zodat die ermee aan de slag zouden gaan.
- RotorDC is een spinoff van Rotor die zelf materiale recupereert, verwerkt en verkoopt.
- Opalis.eu is een platform dat Rotor maakte in opdracht van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het is ondertussen uitgegroeid tot een verzamelplaats van alle bedrijven die gerecupereerd materiaal aanbieden in België, Nederland en Frankrijk.
- Ugly Belgian Houses is een ode aan de onefficiënte manier waarop België is volgebouwd. En misschien ook wel aan de efficiënte vermarkting van bouwmaterialen.
- Wij moesten denken aan de legendarische TED talk die geen TED talk was van Russ Ackoff. Ackoff pleitte in 1994 voor een meer holistische kijk op problemen en de talk is er alleszins niet minder relevant op geworden vandaag.
Hoofdstuk 1: De inerte tanker
Over een hypothetische schooldirecteur die een gebouw moet laten afbreken en graag bepaalde elementen gerecupereerd wil zien. Over diezelfde directeur die dan een nieuw gebouw moet zetten en graag gerecupereerd materiaal zou gebruiken. Over de obstakels die hij tegenkomt en de gigantische inertie van de tanker die de bouwsector is.
- Rotor schreef een vademecum voor de publieke sector dat moet helpen om bouwmaterialen uit publieke gebouwen te recupereren. Droog, juridisch, saai misschien, maar stuurt de inerte tanker toch een paar graden bij.
Hoofdstuk 2: De coulissen van de maatschappij
Over de afbraak van gebouwen in België en de zogenaamde recyclage van bakstenen en beton tot puin dat vandaag nul euro per ton waard is.
- De ladder van Lansink is een standaard in het afvalbeheer die ontwikkeld werd door de Nederlandse politicus Ad Lansink. Het komt ruwweg neer op het Reduce, reuse, recycle principe.
- De Europese commissie werkt aan een meer circulaire Europese economie. Daarbij wordt ook gekeken naar de bouwsector. Lees verslagen en rapporten op de site.
Hoofdstuk 3: De democratisering van cement
Over de rol van cement in het onbruikbaar maken van alles wat het aanraakt. En dat terwijl het een fenomenale hoeveelheid C02 de lucht in spuwt. Over de tikfout die dat mogelijk gemaakt heeft en de algehele spijtigheid van nooit meer te ontmantelen gebouwen.
- Het bedrijf in Kampenhout waarnaar Lionel verwijst heet Franck. Bekijk hier hun prachtige catalogus van gerecupereerde bakstenen.
- In 73 hebben ze de temperatuur van de baksteenovens verlaagd door de oliecrisis.
- Herman Herzberger was één van de grondleggers van het structuralisme in de architectuur en hij ontwierp het Ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid in Den Haag.
- Wil graag meer weten over het productieproces van cement? In dit filmpje leggen enkele fluogele Canadezen het uit.
Hoofdstuk 4: De geschiedenis van hergebruik
Over het hout van Europa dat we eerst opgebruikt hebben. Over de omschakeling van bouwen met the end in mind naar bouwen met superglue en het afschaffen van zorgvuldige afbraak onder druk van vastgoedprijzen. Deze geschiedenis vertelt Lionel aan de hand van het Manhattan van de jaren ’20.
- ‘Begin with the end in mind’ komt al bij Seneca voor (hoewel die geen Engels sprak) maar werd gepopulariseerd door Stephen Covey in The 7 Habits of Highly Effective People. In de bouwsector was het blijkbaar een voor de hand liggende boutade tot de jaren ’20, waarna het hip werd om vooral altijd nieuwe dingen te kopen.
- Op de site van Rotor vind je een interessante tekst over de geschiedenis van afbraak en hoe we kantelden van zorgzame recuperatie naar alles zo snel mogelijk afvoeren.
- Het verhaal toont de waanzinnige kracht van financiële incentives. Op het moment dat de potentiële huurinkomsten in de afbraakperiode veel groter worden dan de verkoop van de materialen, komt er enorm veel druk om de afbraak snel af te handelen en desnoods de materialen te dumpen. Niemand start dan nog with the end in mind.
Hoofdstuk 5: Handenarbeid herwaarderen
Over de precedenten die ons tonen hoe het ook kan. Over de renovatiegolf die eraan komt en hoeveel hergebruikte materialen die zal bevatten. Over handenarbeid en de culturele switch die nodig is om de negatieve perceptie rond handenarbeid te veranderen.
- Rotor werkt aan het renovatieproject van de Brouckère Toren in Brussel. Hun doel is om ervoor te zorgen dat 2% van alle nieuwe materialen die voorzien worden hergebruikte materialen zijn. En dat is volgens Lionel gigantisch ambitieus. Dat toont dat we nog een lange weg te gaan hebben maar dat het enthousiasme groeit.
- Het verhaal van de chillers met details en foto’s.
- De omschakeling naar circulair bouwen is een belangrijk onderdeel van de Europese Green Deal. Met Serge de Gheldere praatten we over het grotere plaatje.
- Lionel is van mening dat er een culturele shift, een mentaliteitswijziging nodig (en bezig) is op verschillende vlakken. In afwachting van ons theaterstuk over den bouw, geven we al wat culturele tips mee die volgens Lionel meer vertellen dat 10 essays.
- Brave New World van Aldous Huxley is een aanklacht tegen het fordisme.
- One Flew Over the Cuckoo’s Nest is een verfilmd boek van Ken Kesey dat de toen gangbare technieken binnen de psychiatrie aanklaagde.
- Soylent Green is een film over een dystopische toekomst uit 1973 die zich afspeelt en 2022 en dus volgend jaar een film wordt over een dystopisch verleden. Films waarnaar The Simpsons verwijzen zijn meestal goed.
Hoofdstuk 6: Appropriate Technology
Over de rol van technologie in de toekomst van de bouwsector. Over belachelijke innovatie die niet meer dan een statussymbool is voor individuen en instituties. Over manieren om de culturele shift te bewerkstelligen.
- Met Geert De Jaeger praatten we over het boek De Tovenaar en de Profeet. De tovenaar gelooft dat technologie ons zal redden. De profeet waarschuwt vooral voor de gevolgen van die technologie. Lionel haalt de eenvoudige tweedeling onderuit en leert ons het begrip appropriate technology.
- Appropriate technology is een term die gelinkt wordt aan E.F. Schumacher. Schumacher schreef een enorm fascinerend boek, Small is beautiful, waarin hij een ecologische boodschap verkondigt in een economische taal. Het boek heeft de beste ondertitel ooit (A Study of Economics as if People Mattered) en je denkt voortdurend: schreef hij dit al in 1973?!? Boek van maand!
- Ook met Maxim Februari en Katleen Gabriëls hadden we interessante gesprekken over technologie.
- Bent u het ook zo beu? Die pijn aan de pols na al dat gommen? Die vermoeide schouder? Die nekklachten die al dat gomwerk met zich meebrengen? Dan is de elektrische gom misschien iets voor u. Verhoog uw positie op de sociale ladder door te tonen dat u zich te goed voelt voor plebejische polsbewegingen. Koop nu en krijg er een slim zoutvatje bovenop.
- Onderhoud uw techno-optimisme met dit clickbait filmpje: Why This 3D-Printed House Will Change The World. Bedenk er misschien wel bij dat dronebeelden zelfs een hondendrol indrukwekkend kunnen maken.
- En hier: Sam de robot bouwt een huis. Met alle gevolgen van dien.
- Het idee dat consumptie vooral dient om de eigen status te verhogen en zich te verhouden ten opzicht van de buren, werd uitgewerkt door Thorstein Veblen in The theory of the Leisure Class. Hij sprak over conspicouous consumption.
- De Légion d’honneur is belangrijkste Franse nationale onderscheiding, van grote culturele waarde, maar met een enorm kleine voetafdruk. We zijn dat soort symbolen vergeten.
Vind jij het belangrijk dat iedereen naar onze gesprekken kan kijken?
We mogen wel zeggen dat onze gesprekken iets met de mensen doen. Ze zijn voedsel voor de ziel. Ze doen je brein knetteren en je handen jeuken. Na zo’n gesprek, voelt het soms alsof je niet alleen bent, met je zorgen, met je dromen. Zoiets is kostbaar. En dat zet je niet achter een paywall. Daarom zijn al onze gesprekken gratis beschikbaar voor iedereen. Ze maken daarentegen is helemaal niet gratis en daarom zijn er allerlei manieren om ons te steunen, om de gesprekken en wat ze teweegbrengen openbaar te houden.
