Naima Charkaoui - Auteur
Niet in mijn naam
50min - april, 2021
Met Naima hadden we het over migratie en de droom van een wereld met open grenzen, over racisme, het hoofddoekendebat en andere maatschappelijke gevoeligheden.
Benieuwd naar het vervolg?
Word vandaag lid van Zwijgen is geen optie en krijg meteen toegang de volledige versie van dit gesprek.
Voetnoten bij dit gesprek
Algemeen
Wij houden wel van metagesprekken, gesprekken over gesprekken, over hoe belangrijk het is om te spreken, over de woorden die we gebruiken en waarom, over hoe alle ingewikkelde debatten te herleiden zijn tot semantische verschillen. Naima fileert en analyseert onze publieke debatten op een enorm aantrekkelijke manier. We konden dankzij haar een stapje achteruit zetten en met een gehercalibreerde bril kijken naar migratie, diversiteit en racisme.
- Naima schreef Het opengrenzenmanifest, waarin ze vakkundig elk argument tegen open grenzen van tafel veegt. Er komt geen vraag over op het examen, maar we zouden het ten zeerste appreciëren mochten jullie dit boekje even lezen.
- Naima schreef ook een boek over Racisme genaamd Racisme, waarin ze ingaat op de psychologische gevolgen voor de slachtoffers van zowel grote als meer verborgen vormen van racisme.
- Het centrale punt dat Naima maakt doet ons heel erg denken aan Julien Benda en Het verraad van de intellectuelen. In dat boek maakt hij komaf met het pragmatisme en pleit hij voor het gehoorzamen aan hogere morele wetten. Laat ons niet vergeten dat de voornaamste reden voor een meer constructief migratiebeleid niet is dat migratie ons economische voordelen oplevert. De voornaamste reden – en dat is genoeg – is dat je mensen zo niet behandelt.
- Om dit gesprek te kunnen voeren verdiepten we ons in de waanzinnig interessante literatuur rond open grenzen. De positieve effecten van migratie zijn goed gedocumenteerd. Een bloemlezing:
- Rutger Bregman verdedigt in Gratis geld voor iedereen het basisinkomen, maar we zijn allemaal vergeten dat er ook een hoofdstuk over open grenzen in dat boek staat.
- Stijn Bruers schreef Open grenzen? en we kunnen al verklappen – spoiler alert – dat het antwoord op dat vraagteken een uitroepteken is.
- Naima verwijst in haar manifest ook regelmatig naar Voorbij Fort Europa van Henk van Houtum en Leo Lucassen, die in hun boek een meer humaan en rechtvaardig alternatief uitwerken voor het huidige migratiebeleid.
- In Niemand wil ze hebben onderzoekt Linda Polman wat er is terechtgekomen van de belofte van ‘nooit meer’ in het VN-vluchtelingenverdrag van 1951.
- In Dit is morgen bespreken Thomas Decreus en Christophe Callewaert hedendaagse recepten om onze samenleving uit de impasse te halen.
- In The ethics of Immigration concludeert Joseph H. Carens dat onze Westerse waarden van vrijheid en gelijkheid onvermijdelijk open grenzen impliceren.
- Op ourworldindata.org vind je betrouwbare en visueel aantrekkelijke data over alles en dus ook over migratie. Een interessante grafiek is die van de remittances, dat zijn geldbedragen die migranten overmaken aan hun familie in het thuisland. Op wereldschaal is dat bedrag 3 keer hoger dan al het geld dat in ontwikkelingshulp gestoken wordt. Denk daar maar gewoon heel even over na.
- Als je wil begrijpen hoe moeilijk het is om uit het land dat je thuis noemt te vertrekken en hoe lang mensen bereid zijn te blijven, dan moet je naar For Sama kijken. Als je de trailer bekijkt, weet je dat het geen gezellige popcornavond wordt, maar kijk ajb deze keer niet weg.
- Sofie D’Hulster van vzw Humain was eerder bij ons te gast. Ze had het over Calais en Duinkerke en de concrete hulp die ze daar tot op vandaag bieden. Jij kan ze helpen!
- Walter Zinzen maakte met de legendarische woorden ‘Doe dan iets’ hetzelfde punt als Naima. Als we niet willen dat iedereen naar Europa komt, dan zullen we onze verantwoordelijkheid moeten nemen en ervoor zorgen dat de brandhaarden van de wereld geblust worden.
- Meer inzicht in die brandhaarden, over hun oorsprong, onze schuld en verantwoordelijkheid, kregen we dankzij Olivia Rutazibwa, Thijs Van de Graaf en Rudi Vranckx.
- Met Magaly Rodriguez Garcia hadden we het over de pijn van je nooit meer ergens thuis te kunnen voelen.
- Geertrui Serneels gaat met Solentra aan de slag met vluchtelingen om hen te verlossen van de trauma’s die ze al dan niet door ons onmenselijk beleid hebben opgelopen om ervoor te zorgen dat ze een nieuw leven kunnen opbouwen.
- Er zijn volgens Naima delen van onze maatschappij die op een meer constructieve manier naar migratie kijken en dan vooral als het over de arbeidsmarkt gaat. Wij denken spontaan aan Benjamin Gérard, Farah Laporte en Ingrid Verduyn, die vluchtelingen aan werk helpen.
- Naima wil met het beeld van een wereld met open grenzen vooral een vlag planten aan de horizon. Het is een vlag die ons de richting aangeeft, zodat we vandaag kunnen beginnen stappen. Zoals de vlag van de CO2-neutrale wereld ons vandaag toont hoe we klimaat kunnen aanpakken. Het zijn de mooie tekeningen van Ringland die goesting geven aan de eerste schop die de grond in gaat.
- Die vlaggen zijn belangrijk, zowel op maatschappelijk als op persoonlijk vlak. Het is de ‘hoe zou je dan wel willen dat het is?’ waarmee Marjan Gryson terug goesting geeft aan mensen die door iedereen afgeschreven zijn.
Hoofdstuk 1: Disclaimers
Over onze rol in het licht van de geschiedenis, de blinde vlekken en absurditeiten waar we ons vandaag nog niet bewust van zijn. Over het nut van disclaimers en de neiging om je standpunten voortdurend te omringen door kussentjes. Over hoe Naima zich actief verzet tegen die neiging.
- Kleine disclaimer: We maken ons net als Naima schuldig aan het metadisclaimeren. Door in dit hoofdstuk 1 te praten over disclaimers en waarom we ze zouden moeten laten vallen zijn we eigenlijk een grote disclaimer aan het installeren die ons toelaat vrijuit te kunnen praten in de hoofdstukken die volgen. Betrapt!
- De Kazerne Dossin probeert de mechanismen te begrijpen die ervoor zorgden dat mensen meegingen in de holocaust om ultiem te vermijden dat het nog eens zou gebeuren. Die visie komt uit de poriën van Christophe Busch.
- Het onderscheid tussen schuld en verantwoordelijkheid is nog één van de vele dingen die Christophe ons bijbracht. Van Anneleen De Bonte leerden we dan weer het proportionaliteitsbeginsel: hoe groter je macht, hoe groter je verantwoordelijkheid.
- Naima schreef een column voor Mo over het vooroordeel voor zijn.
- Naima’s voortdurend bewustzijn van hoe ze gepercipieerd wordt is niet uniek. We moesten heel erg denken aan Rashif El Kaoui, die zich een fysiek en verbaal kostuum aanmeet om de vooroordelen voor te proberen zijn.
Hoofdstuk 2: De waarheid ligt niet per se in het midden
Over polarisering en een sterk standpunt innemen. Over containertermen die het echte debat wegmoffelen en ons allen aan de oppervlakte houden. Over Naima’s altijd aanwezige engagement dat uiteindelijk haar beroep werd.
- In ons grote ZIGOBINGO spel moet je een koprol maken wanneer iemand tijdens een gesprek ‘Zwijgen is geen optie’ zegt. Waar je ook bent. Doe je mee? (zigo is niet verantwoordelijk voor mogelijke rug- en/of nekklachten ten gevolge van slecht ingeschatte koprollen op slecht ingeschatte ondergronden)
- Dalilla Hermans had het in ons eerste gesprek met haar uitgebreid over het Zwarte Piet debat, over Oerwoudfuiven en andere absurde tradities die je door de ogen van een buitenstaander moet bekijken om te beseffen hoe absurd ze zijn.
Hoofdstuk 3: Actief pluralisme
Over Naima’s frustratie met de kwaliteit van het debat, toegepast op het hoofddoekendebat. Over hoe we ook zouden kunnen omgaan met religieuze en culturele verschillen.
- De laatste korte media appearance van het hoofddoekendebat dateert van juli 2020 in deze getuigenis van Samia Bachiri.
- Het Humanistisch Verbond stelde een opvallend goed leesbaar dossier op over actief pluralisme. Het wordt gecontrasteerd met een passief pluralisme dat stelt dat je gewoon allemaal naast elkaar moet leven en het niet moet hebben over de verschillen. De goeie ouderwetse Vlaamse ‘veeg het onder de mat en praat er niet over’. Een actief pluralisme pleit voor een dialoog tussen de verschillende levensbeschouwingen.
- De zin passeert snel, maar het is de moeite om hem even op te schrijven: “het is niet omdat je een radicaal standpunt hebt, dat je voor een repressieve afdwinging ervan bent.” Misschien net iets te lang om op ons lijf te laten tattooëren, maar op posters langs de autostrade zou het wel passen.
- De manier waarop Naima over het hoofddoekenverbod spreekt doet denken aan het immodiumverhaal van Marc Cosyns (waar men immodium stuurde naar ontwikkelingslanden om diarree aan te pakken en niets ondernam om het vervuilde water dat de diarree veroorzaakte te zuiveren). Het gaat over grondoorzaken versus symptoombestrijding. Als angst voor hoofddoeken een symptoom is van onderliggende religieuze spanningen, pak dan de spanningen aan en niet het symptoom. Als migratie het gevolg is van klimaatopwarming en oorlog, pak dan die grondoorzaken aan.
Hoofdstuk 4: Sociaal verkeer
Over populisme en andere misbruikte termen. Over het belang van semantiek. Over het verschil tussen bedoeling en effect in het racismedebat en de culturele verandering die we vandaag doormaken.
- Het boek over de geschiedenis van het populisme waar Anthony naar verwijst is The People, No van Thomas Frank.
- Er is een eloquente uitwisseling van quotes over het belang van taal. Naima vermeldt ‘Words create worlds‘ van Abraham Joshua Heschel, Anthony heeft het over Voltaire en zijn ‘If you wish to converse with me, define your terms‘. We denken ook nog aan ‘Taal is constitutief’ van onze held Stefan Hertmans.
- In onze PS aflevering We hebben altijd een bril op gaan we in op het belang van een nieuwe taal, een kwantumtaal met woorden die niet per se het één of het ander zijn, maar de beiden in zich kunnen dragen.
- In onze PS aflevering Hoe veranderen we een cultuur? hebben we het over de traagheid waarmee nieuwe ideeën, woorden, concepten, verhalen doordringen tot in onze diepste vezels.
- Als het gaat over de complexiteit van sociaal verkeer, maakt Anthony een parallel met rouw en onze onhandige manier om daar mee om te gaan. We leerden er heel veel over van Uus Knops.
- De vraag over de Grote Herschikking en het ellebogenwerk dat we allemaal aan het uitvoeren zijn tegen elkaar kwam voor het eerst aan bod in ons gesprek met Fleur Pierets. Fleur zou Naima gelijk geven, we zijn inderdaad met een grote herschikking bezig, maar dat is goed. Het zwijgen en inslikken zat disproportioneel bij minderheidsgroepen en dat wordt vandaag gecorrigeerd. Het resultaat zal een schonere samenleving zijn.
- Al van bij het begin van Zwijgen is geen optie houden we van het familiefeest als metafoor voor onze samenleving. Het schept beelden die op maatschappelijk vlak leerrijk zouden kunnen zijn: De zatte nonkel die foute uitspraken doet, de aangetrouwde nichten en neven die de tradities maar vreemd vinden, de zopas geconverteerde vegetariër die weigert van de kalkoen te eten, de neef die voor het eerst zijn vriend durft meenemen, de sluimerende politieke verschillen, de goede vrede voor de bomma.
Hoofdstuk 5: Niet in mijn naam
Een interessante vergelijking tussen de wereldeconomie en de Carrefour. Over waarom we het idee hebben dat het geluk van anderen dat van ons in de weg staat. Over het belang van preken voor eigen kerk als aanmoediging. Over jezelf dwingen om niet meer weg te kijken en mee te bouwen aan een betere wereld. Over ‘neen’ zeggen.
- Wij wensen te benadrukken dat er geen enkele financiële of juridische dading bestaat tussen Zwijgen is geen optie en Carrefour. De metaforische vergelijking met de wereldeconomie en de veelvuldige vermelding van de merknaam kunnen dus gezien worden als gratis reclame. We hopen dat het niet tot lege rekken in jouw supermarkt zal leiden en wensen ons hartstochtelijk te excuseren bij onze vrienden van Delhaize, Colruyt, Aldi, Lidl en Albert Heyn. Dat gezegd zijnde: het staat de sympathieke medewerkers van Carrefour natuurlijk wel vrij om mecenas te worden van Zwijgen is geen optie. Allé ja, zie maar hé.
- Volgens Naima is de verontwaardiging over hoe we met vluchtelingen omgaan veel aanweziger dan het lijkt. Ze haalt in haar boek het kerstinterview in Knack aan waarin Jeroen Meus zich uitspreekt over migratie en racisme.
- We leven in de veronderstelling dat we in een zero-sum wereld leven, waarin wij moeten inboeten om op gelijke hoogte te komen met de mensen die het minder goed hebben. Dat hoeft niet zo te zijn.
- We raken het thema aan van de wortel en de stok, het centrale dilemma als het gaat over een klimaatneutrale wereld. Verkopen we de transitie met innovatie en duurzame groei of promoten we vooral het minderen?
- Minder betekent ook altijd meer. We kiezen voor kwaliteit. Het is de term die ons altijd aan Maxim Februari en aan Zen en de kunst van het motoronderhoud doet denken.
Ontdek verwante gesprekken: